Bwyta'n Iach

Rydym i gyd yn ymwybodol bod bwyta'n dda yn bwysig, ond nid yw llawer ohonom yn bodloni'r argymhellion bwyta'n iach presennol. Gyda pheth cynllunio ac ysbrydoliaeth gallwn wneud hyn yn fwy hwylus ac yn haws i ffitio i mewn i'n bywydau prysur.

Mae angen cyflenwad cyson o egni ar eich corff i ysgogi prosesau bywyd parhaus, megis eich curiad calon, anadlu a threulio. Bydd hefyd arnoch angen egni i dyfu a thrwsio meinwe eich corff ac i roi pŵer i’ch cyhyrau symud. Cewch egni trwy eich bwyd a diod.

Yn ogystal â chael digon o egni, mae angen i chi sicrhau bod eich deiet yn cynnwys maetholion hanfodol fel carbohydradau, protein, brasterau, fitaminau a mwynau. Mae eich penderfyniadau bwyd yn cael effaith hir dymor ar eich iechyd cyffredinol.

Mae tystiolaeth yn dangos bod bwyta deiet iach yn gallu helpu lleihau’r risg o sawl salwch megis clefyd y galon, gordewdra a sawl canser. Yn ychwanegol, gall sicrhau eich bod yn cael digon o faetholyn o’r grwpiau bwyd allweddol eich helpu i aros yn llawn a theimlo’n fodlon gyda’ch bwyd.

Awgrymiadau defnyddiol:

Ceisiwch fwyta o leiaf tri phryd y dydd.
Cofiwch gynnwys carbohydradau startsh ym mhob pryd - er enghraifft grawnfwydydd, bara, tatws, reis, chapattis a phasta. Mae dogn fel arfer yn 2-3 llwy fwrdd/1 tafell.
Anelwch at 2-3 dogn o gynhyrchion llaeth, neu ddewisiadau amgen heb laeth, bob dydd i helpu cefnogi iechyd eich esgyrn. Os ydych dros bwysau, dewiswch y rhai sy’n isel mewn braster. Mae dogn fel arfer yn un pot o iogwrt, darn o gaws maint bocs matshys neu 200ml o laeth.
Anelwch i gynnwys protein gyda phob pryd - megis cig, cyw iâr, pysgod, wyau, ffa, corbys, codlysiau, Quorn© neu dofu.
Ceisiwch gynnwys o leiaf 5 dogn o wahanol ffrwythau a llysiau bob dydd. Un dogn yw maint eich dwrn. Mae amrywiadau ffres, wedi’u sychu ac wedi’u rhewi hefyd yn addas.
Anelwch at o leiaf 6-8 gwydr o hylif trwy gydol y diwrnod.
Argymhellir atchwanegiad fitamin D o 10 microgram y diwrnod os nad ydych yn gweld golau haul yn aml ac os ydych yn hunan-ynysu dan do. Trafodwch gyda'ch gweithiwr gofal iechyd proffesiynol os nad ydych yn siŵr a ddylech chi gymryd atchwanegiad.

Gall hyd yn oed gwneud ychydig o gyfnewidiadau iach bob dydd wneud gwahaniaeth!

Os ydych o dan bwysau, yn colli pwysau neu os oes gennych archwaeth wael

Dylech geisio bwyta tri phryd y dydd gyda byrbrydau a diodydd maethlon rhyngddynt. Ceisiwch gynnwys cnau cymysg, iogwrt, caws a chracers, tost, crympedi neu laeth braster llawn, siocled poeth, ysgytlaeth neu smwddis
Os ydych chi'n bwyta bwydydd braster isel neu fwydydd tebyg i 'ddieet', newidiwch i'r braster llawn neu'r calorïau cyfwerth â llawn oherwydd gallai'r egni ychwanegol sydd ynddynt atal neu arafu unrhyw golli pwysau anfwriadol.
Anelwch at gynnwys rhai bwydydd protein ym mhob pryd a byrbryd, fel cig, pysgod, llaeth, caws, wyau, ffa a chnau
Ceisiwch gyfoethogi eich bwydydd trwy ychwanegu calorïau ychwanegol atynt, er enghraifft ychwanegu caws at gawl, pasta, tatws stwnsh neu lysiau. Ychwanegu menyn ychwanegol, margarîn at lysiau, bara neu wy wedi'i sgramblo
Cymerwch ddiodydd ar ôl prydau yn hytrach na gyda phrydau bwyd fel nad ydynt yn eich llenwi.

Defnyddiwch adnoddau lleol y GIG:

Gwasanaeth Rheoli Pwysau Lefel 2

Rhaglen rheoli pwysau strwythuredig naw wythnos y GIG am ddim, a ddatblygwyd gan Ddietegwyr Iechyd y Cyhoedd yng Nghymru, sy'n canolbwyntio ar golli pwysau hirdymor. Gall trigolion Powys hunan-atgyfeirio trwy lenwi ffurflen hunan-atgyfeirio. Rhagor o wybodaeth.

Defnyddiwch adnoddau ar-lein:

Cyfrifiannell Hunan-sgrinio

Os ydych yn poeni am golli pwysau, bydd y gyfrifiannell hon yn rhoi cyngor i chi ar sut i'ch atal rhag colli pwysau pellach. Efallai y bydd angen i chi weld dietegydd ar gyfer cymorth unigol.

Canllaw Bwyta'n Iach

Mae'r Canllaw Bwyta'n Iach yn dangos faint o'r hyn rydym yn ei fwyta'n gyffredinol a ddylai ddod o bob grŵp bwyd i sicrhau deiet iach a chytbwys.