Mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys yn cyhoeddi cyngor ar bigiadau a brathiadau

Mae nyrsys ym Mhowys yn rhoi cyngor ar sut i drin brathiadau a phigiadau pryfed ar ôl i bobl gysylltu ag Unedau Mân Anafiadau ar draws y sir.

Mae’r ffordd mae’r cyhoedd yn defnyddio gwasanaethau’r GIG wedi newid, ac fel rhan o’i hymgyrch Helpwch Ni i’ch Helpu Chi mae Llywodraeth Cymru yn annog y cyhoedd i ymgyfarwyddo â’r amrywiaeth o opsiynau a gwasanaethau GIG sydd ar gael.

Claudia O'Shea yw Uwch Reolwr Gofal Heb ei Drefnu ym Mwrdd Iechyd Addysgu Powys. Dywed:

"Rydym wedi cael llawer o ymholiadau ac ymweliadau ag Unedau Mân Anafiadau gan bobl sydd â brathiadau a phigiadau pryfed yr haf hwn. Ond mae'r rhan fwyaf o frathiadau a phigiadau yn arwain at adwaith croen ysgafn y gellir ei drin yn hawdd gartref."

Mae gan Claudia y cyngor canlynol:

• Defnyddio cywasgiad oer

• Cymryd poenladdwr

• Cymerwch dabled Antihistamine neu hufen ar gyfer cosi

• Os ydych wedi cael eich pigo– tynnwch ef drwy sgrapio peidio â phlygu

Bydd rhai pobl yn datblygu adwaith alergaidd ysgafn i'r pigiad:

"Mewn rhai achosion, byddwch yn dechrau gweld chwyddo ar safle'r pigiad," meddai Claudia. "Gall hyn gynyddu dros nifer o oriau a bydd yn gostwng yn raddol dros ychydig ddyddiau. Os bydd hyn yn digwydd, cymerwch antihistamine cyn gynted â phosibl a pharhau i wneud hynny nes bod y chwydd yn lleihau. Gallwch ddefnyddio cywasgiad oer i'r ardal a chymryd poenladdwyr. Gall fferyllwyr lleol argymell meddyginiaethau."

Yn y rhan fwyaf o achosion, nid oes angen gweld eich meddyg teulu nac ymweld ag Uned Mân Anafiadau. Mae cosi a chedoldeb yn normal a gall bara hyd at 10 diwrnod. Fodd bynnag, mae Claudia yn rhybuddio, os yw'r ardal yn edrych fel ei bod wedi'i heintio, mae’n bryd ceisio cymorth meddygol. Dim ond ar ôl y 48 awr gyntaf y mae arwyddion o haint yn tueddu i ddatblygu ac mae'r symptomau'n goch, yn teimlo'n boeth, yn chwyddo a pws.

Mae hefyd yn bosibl i rai pobl gael adwaith alergaidd difrifol i bigiad - yn fwyaf aml gyda phigiad gwenynen. Mae Claudia yn rhybuddio:

"Mae hyn yn bygwth bywyd ac yn cael ei alw'n anaffylacsis. Mae angen triniaeth gyflym gan ei bod fel arfer yn digwydd yn gyflym iawn, yn aml o fewn 10 munud o gael eich pigo. Mae symptomau adwaith alergaidd difrifol yn cynnwys croen cosi, brech gochlyd, chwyddo'r wyneb, y geg, y gwefusau a'r llwybr anadlu, pwls cyflym a phwysedd gwaed isel sy'n achosi i chi deimlo'n wan, crampau stumog a theimlo'n sâl.

"Y cyngor yn y sefyllfa hon yw ffonio 999 ar unwaith ac os oes gennych ysgrifbin adrenalin, defnyddiwch ef ar unwaith," meddai Claudia.

Mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys hefyd yn argymell bod yn ymwybodol o sut mae brathiad tic yn edrych:

"Gall brech gylchol neu hirgrwn o amgylch brathiad fod yn symptom cynnar o glefyd Lyme sy'n cael ei ledaenu i bobl drwy frathiadau o diciau heintiedig. Mae'r frech fel arfer yn ymddangos o fewn un i bedair wythnos ond gall hefyd gymryd hyd at dri mis. Gallwch dynnu tic eich hun yn ddiogel; ewch i wefan y GIG am gyngor."

Mae Bwrdd Iechyd Addysgu Powys hefyd yn atgoffa cleifion y gellir gwirio symptomau ar-lein a gellir ceisio cyngor yn GIG 111 Cymru.

I gael gwybod mwy am wasanaethau Mân Anafiadau, ewch i Dewiswch Uned Mân Anafiadau - Bwrdd Iechyd Addysgu Powys (gig.cymru)